Dilemma's in natuurbeheer

Natuurbeheer is een belangrijk thema in ons werk. Vaak gaat het om gevoelige issues zoals het doden van dieren. Soms lopen de gemoederen dan hoog op. Wing helpt opdrachtgevers om uiteenlopende visies en belangen een plaats te geven in de besluitvorming. Het beheer van dieren gaat immers grotendeels over het beheer van het gedrag van mensen. En mensenwerk, daar zijn wij goed in.

Als er dieren in het spel zijn, zijn de dilemma’s het grootst. Het zijn meestal grote dieren of soorten met een zekere aaibaarheid waarvoor mensen in het geweer komen. Zoals bijvoorbeeld ganzen, herten, zwijnen, konikpaarden en heckrunderen, maar ook waterdieren zoals de grijze zeehond, haaien, roggen en sinds kort de bever. Dieren die tot de verbeelding spreken, wakkeren het menselijke zorginstinct aan. 

Emoties en belangen

Hoe kunnen we omgaan met de emoties rond natuurbeheer? Emoties zijn ongericht, dienen zich onverwacht aan en kunnen een aanzienlijk effect hebben op het verloop van beleidstrajecten. Dat past niet bij het planmatige karakter van natuurprogramma’s. Toch mogen emoties een rol spelen in het debat, vinden wij. Natuurbeheer is immers niet eenduidig. Zo houdt de jager van jagen, voelt de actievoerder zich verbonden met het individuele dier en bekijkt de ecoloog het systeem meer als geheel. Verder zijn er politieke belangen, belangen van terreinbeheerders om leden te behouden en algemene belangen qua veiligheid en gezondheid.

Balans

Zelf ben ik blij met de uiteenlopende belangen en rollen, omdat deze diversiteit van krachten voor balans en uiteindelijk een evenwichtige besluitvorming zorgt. Actievoerders houden ons bijvoorbeeld scherp op onze waarden en jagers vervullen de rol van roofdieren in het populatiebeheer - zolang deze roofdieren nog niet zijn teruggekeerd. Terreinbeheerders verenigen kennis, passie en pragmatisme in de zorg voor gebieden.

Maatschappelijk debat

Wing organiseert het brede maatschappelijke debat en creëert overzicht in de complexiteit aan belangen. Zo hielp Wing in het najaar van 2017 het Wilderniscafé Oostvaardersplassen opzetten. Daarin kwamen ecologen, filosofen, beleidsmakers, dichters, jagers, filmmakers en dierenartsen aan het woord over thema’s in de natuur zoals macht, liefde, leven en dood. Door deze aanpak konden we mensen op verstand én gevoel aanspreken en dus een vollediger gesprek voeren. Wanneer we eraan wennen om op deze manier met elkaar in gesprek te gaan over de dilemma’s van het natuurbeheer, hoeven we niet tegenover elkaar te staan als het spannend wordt.

Plannen voor landschappen en wolven

Voor Natuurmonumenten organiseerden we twee succesvolle streekconferenties. De massaal toegestroomde deelnemers bespraken ideeën om het landschap waarin ze wonen, werken en recreëren mooier te maken. Vervolgens gingen ze samen met deze ideeën aan de slag in werkgroepen. Ook droeg Wing bij aan de totstandkoming van het Wolvenplan. In het plan spreken wetenschappers, agrariërs en terreinbeheerders af hoe ze omgaan met de eventuele komst van de wolf naar Nederland. Wing begeleidde de dialoog en hield onder meer een rollenspel in het bos. De deelnemers speelden conflictsituaties uit vanuit het perspectief van de terreinbeheerder, hondenbezitter, schapenhouder en automobilist. De opgedane inzichten werden verwerkt in het Wolvenplan.

Vossen en ganzen

In Zeeland werkten we aan een overleg over de opmars van de vos. Welke gevolgen heeft de komst van de vos voor vogels, wild, hobbydieren en zelfs waterveiligheid? Welke aanpak stellen partijen zoals natuurbeheerders en jagers voor? Wing hielp de Faunabeheereenheid Zeeland met de organisatie van een Zeeuwse vossentafel. Binnen het ganzendossier onderzocht en organiseerde Wing het maatschappelijke draagvlak in de pilot ganzenbeheer voor Texel. Recenter evalueerden we voor de provincie Zuid-Holland het ganzenbeleidskader. Naast de analyse van beheermaatregelen, zorgden we ook dat de betrokkenen hun kennis en ideeën monden uitwisselen. Een doorlopend gesprek draagt namelijk bij aan gedragen en effectieve besluiten.

Natuurwaarden versterken

Wing helpt niet alleen om de verschillende perspectieven en de daaraan verbonden maatschappelijke dilemma’s inzichtelijk maken. We zetten de inzichten ook om in bruikbare adviezen over het beheer in brede zin. Zoals bij de ontwikkeling van concrete maatregelen om icoon- en aandachtsoorten te beschermen en te behouden. Deze soorten vervullen een ambassadeursfunctie in het gesprek over natuur en verbinden grote groepen in de samenleving met natuur. De winst van een breed gedragen strategie voor maatregelen is dus ook een investering in draagvlak voor de versterking van natuurwaarden in het algemeen. En daaraan dragen wij graag ons steentje bij.