Voordelen van een digitaal landschapsforum

De inzet van een digitaal forum, in plaats van een ‘live’ gesprek kan zeer snel veel inzichten opleveren. Wing heeft via een online forum input verzameld voor een signalenstudie over landschap van het Planbureau voor de Leefomgeving.

Het Nederlandse landschap gaat de komende jaren ingrijpend op de schop. Denk daarbij aan grote ontwikkelingen zoals de energietransitie, klimaatadaptatie, landbouwtransitie, verstedelijking en natuurontwikkeling. Tegelijkertijd krijgt een veel groter aantal spelers de regie op deze processen dankzij de nieuwe Omgevingswet. We zitten middenin de veranderingen, met nog onzekere uitkomsten. Dat baart veel mensen die zich professioneel met het landschap bezig houden zorgen. Het PBL brengt daarom een signalenrapport uit met aanbevelingen aan beleidsmakers. Zo wil het PBL voorkomen dat landschappelijke kwaliteit het kind van de rekening wordt. Het planbureau vroeg Wing om een digitaal forum op te zetten en te begeleiden.

Aangescherpte stellingen

Na dertig interviews over natuur, landbouw en energie met experts, hebben we tien stellingen ontwikkeld en een bredere groep deskundigen benaderd om van gedachten te wisselen op het ‘Digitaal Forum Landschap’. Sommige van de honderd deelnemende deskundigen gingen enthousiaste en verhitte discussies met elkaar aan. Veel mensen delen graag waarom het landschap hen aan het hart gaat, wie voor het landschap verantwoordelijk zou moeten zijn, hoe de toekomst van de landbouw vorm te geven en hoe te waarborgen dat biodiversiteit zijn juiste plek krijgt. Andere vraagstukken, bijvoorbeeld over de plaatsing van zonnepanelen en windmolens landschappelijke kwaliteitsverbetering, riepen minder reacties op. Daarom hebben we een tweede ronde georganiseerd met aangescherpte stellingen, waarbij we deelnemers persoonlijk hebben gevraagd om op bepaalde stellingen te reageren.

Consensus en overzicht

Gedurende de twee rondes hebben vrij veel mensen zich over een scala aan landschappelijke thema’s kunnen buigen. De thema’s zijn van verschillende kanten belicht en mensen reageerden ook op elkaars bijdragen. Over de meeste onderwerpen is een bepaalde consensus bereikt, of zijn in ieder geval alle standpunten goed in kaart gebracht. Toch is een digitaal forum niet in iedere situatie de aangewezen methode. Sommige deskundigen hebben zich ondanks herhaalde uitnodigingen nooit op het forum laten zien. Een digitale omgeving kan sommige mensen afschrikken, en een forum kan te vrijblijvend zijn om een gevoel van urgentie op te bouwen.

Intensief modereren

Verder is er intensieve moderatie nodig om discussies op gang te brengen en in goede banen te leiden. Andere deelnemers ervaren de intensiteit juist weer als te opdringerig. We vermoeden bovendien dat sommige mensen die als autoriteit gelden in hun vakgebied, worden afgeschrikt door de gedachte dat een ogenschijnlijk vluchtige opmerking met naam een toenaam online komt te staan. Toch is een forum in deze opzet heel nuttig geweest. In workshops of andere discussievormen zouden nooit zoveel mensen zo uitvoerig aan het woord zijn gekomen.